Bệnh tiểu đường tuýp 2

Bệnh tiểu đường tuýp 2 là một tình trạng mạn tính phức tạp, đặc trưng bởi hai vấn đề chính: kháng insulin (tế bào cơ thể giảm đáp ứng với tác dụng bình thường của insulin) và/hoặc suy giảm khả năng sản xuất insulin của tuyến tụy theo thời gian.

Các nghiên cứu đã chỉ yếu tố di truyền có thể đóng một vai trò trong việc tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường tuýp 2, và cả các yếu tố đến từ lối sống. Hiện nay, chưa biết chính xác nguyên nhân di truyền gây ra bệnh tiểu đường tuýp 2. Tuy nhiên, chúng ta có thể làm chậm đáng kể hoặc thậm chí ngăn chặn sự tiến triển của bệnh thông qua việc thay đổi chế độ ăn uống và tăng cường hoạt động thể chất.

Bệnh tiểu đường loại 2:

• Được chẩn đoán khi lượng đường trong máu cao do insulin do tuyến tụy sản xuất không hoạt động hiệu quả và/hoặc các tế bào của cơ thể không phản ứng hiệu quả với insulin (được gọi là kháng insulin), theo thời gian tình trạng này tiến triển và tuyến tụy không sản xuất đủ insulin
• Chiếm 85–90 phần trăm trong tổng số các trường hợp mắc bệnh tiểu đường
• Thường phát triển ở người lớn trên 45 tuổi nhưng ngày càng xảy ra ở các nhóm tuổi trẻ hơn bao gồm trẻ em, thanh thiếu niên và người trẻ tuổi
• Có nhiều khả năng xảy ra ở những người có tiền sử gia đình mắc bệnh tiểu đường loại 2
• Có thể phát triển do sử dụng corticosteroid trong thời gian dài để điều trị các tình trạng sức khỏe khác
• Đối với một số người, dấu hiệu đầu tiên có thể là biến chứng của bệnh tiểu đường như đau tim, các vấn đề về thị lực hoặc vết thương không lành tốt
• Được kiểm soát bằng sự kết hợp giữa hoạt động thể chất thường xuyên, chế độ ăn uống lành mạnh và giảm cân. Vì bệnh tiểu đường tuýp 2 có thể tiến triển, nhiều người sẽ cần dùng thuốc uống bên cạnh việc thay đổi lối sống theo thời gian.

Bệnh tiểu đường tuýp 2 xảy ra như thế nào?

Bệnh tiểu đường tuýp 2 thường phát triển âm thầm trong một thời gian dài, đôi khi là nhiều năm, trước khi được chẩn đoán. Trong giai đoạn này, quá trình kháng insulin bắt đầu, khiến insulin ngày càng kém hiệu quả trong việc giúp glucose đi vào tế bào và kiểm soát lượng đường trong máu.

Do tình trạng kháng insulin này, tuyến tụy phản ứng bằng cách sản xuất ngày càng nhiều insulin để cố gắng kiểm soát lượng đường trong máu ở một mức độ nào đó. Tuy nhiên, do phải hoạt động quá mức trong một thời gian rất dài, các tế bào beta sản xuất insulin trong tuyến tụy dần bị “suy yếu” và mất đi khả năng sản xuất đủ insulin. Do đó, khi một người được chẩn đoán mắc bệnh tiểu đường tuýp 2, họ đã có thể mất đi 50-70% số lượng tế bào sản xuất insulin. Điều này có nghĩa là bệnh tiểu đường tuýp 2 thường là sự kết hợp của cả hai vấn đề: insulin kém hiệu quả và thiếu hụt insulin tương đối. Thay đổi lối sống tích cực có thể làm chậm quá trình suy giảm này ở một số người.

Ban đầu, bệnh tiểu đường tuýp 2 thường có thể được kiểm soát tốt chỉ bằng chế độ ăn uống lành mạnh và hoạt động thể chất thường xuyên. Tuy nhiên, theo thời gian, do bệnh tiến triển, nhiều người mắc bệnh tiểu đường tuýp 2 sẽ cần dùng thuốc viên, và/hoặc các loại thuốc tiêm, và nhiều người cuối cùng sẽ phải tiêm insulin hoàn toàn. Tuy nhiên, đây là một diễn tiến bình thường, và việc sử dụng thuốc khi cần thiết có thể giúp kiểm soát đường huyết hiệu quả, từ đó giảm nguy cơ phát triển các biến chứng lâu dài.

Nguyên nhân gây ra Bệnh tiểu đường tuýp 2 là gì?

Bệnh tiểu đường có yếu tố di truyền. Nếu bạn có người thân trong gia đình (cha, mẹ, anh chị em ruột) mắc bệnh tiểu đường tuýp 2, bạn có nguy cơ di truyền cao hơn.

Mặc dù mọi người có thể có khuynh hướng di truyền mạnh mẽ đối với bệnh tiểu đường loại 2, nhưng nguy cơ mắc bệnh sẽ tăng lên đáng kể nếu người đó có các yếu tố khác như huyết áp cao, thừa cân, ít vận động, chế độ ăn béo phì

Mọi người có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường tuýp 2 cao hơn nếu:

• Tiền sử gia đình: Có người thân (cha mẹ, anh chị em) mắc tiểu đường tuýp 2.
• Tuổi tác: Lớn tuổi (trên 55 tuổi) – nguy cơ tăng lên khi chúng ta già đi.
• Thừa cân/Béo phì: Đặc biệt nếu trên 45 tuổi và thừa cân, béo phì.
• Huyết áp cao: Trên 45 tuổi và bị huyết áp cao.
• Ít vận động: Không hoạt động thể chất đủ.
• Chế độ ăn uống kém khoa học: Tiêu thụ nhiều thực phẩm chế biến sẵn, đồ ăn nhanh, đồ uống có đường, ít rau xanh và chất xơ.
• Là phụ nữ đã sinh con nặng hơn 4,5 kg, hoặc bị tiểu đường thai kỳ khi mang thai, hoặc mắc tình trạng được gọi là Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS)
• Đã được kê đơn sử dụng steroid trong thời gian dài để điều trị một số bệnh ung thư, bao gồm bệnh bạch cầu hoặc các tình trạng gây viêm như hen suyễn nặng, xơ nang, viêm khớp và bệnh viêm ruột.

Các triệu chứng của Bệnh tiểu đường tuýp 2

Điều đáng chú ý là nhiều người mắc bệnh tiểu đường tuýp 2 không có bất kỳ triệu chứng rõ ràng nào trong nhiều năm. Vì bệnh tiểu đường tuýp 2 thường (nhưng không phải luôn luôn) được chẩn đoán ở độ tuổi muộn hơn, nên đôi khi các dấu hiệu không rõ ràng bị bỏ qua và cho rằng đó là do “quá trình lão hóa” tự nhiên. Trong một số trường hợp, khi được chẩn đoán mắc bệnh tiểu đường tuýp 2, các biến chứng lâu dài của bệnh có thể đã xuất hiện.

Khi có triệu chứng, chúng có thể bao gồm:

• Quá khát nước
• Đi tiểu nhiều hơn bình thường (đặc biệt là ban đêm)
• Cảm thấy mệt mỏi và uể oải dai dẳng
• Luôn cảm thấy đói
• Vết cắt hoặc vết thương chậm lành
• Ngứa, nhiễm trùng da tái phát
• Mờ mắt hoặc nhìn kém
• Tăng cân dần dần (mặc dù một số ít người có thể giảm cân không rõ nguyên nhân)
• Thay đổi tâm trạng thất thường
• Đau đầu
• Cảm thấy chóng mặt
• Chuột rút ở chân

Kiểm soát bệnh tiểu đường tuýp 2

Mặc dù hiện tại chưa có phương pháp chữa khỏi hoàn toàn bệnh tiểu đường tuýp 2, nhưng bệnh hoàn toàn có thể được kiểm soát hiệu quả thông qua việc thay đổi lối sống và dùng thuốc (nếu cần). Kiểm soát đường huyết hiệu quả là cách tốt nhất để ngăn ngừa hoặc làm chậm tiến triển các biến chứng liên quan đến tiểu đường.

Thuyên giảm bệnh tiểu đường tuýp 2
Các nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng một số người mắc bệnh tiểu đường tuýp 2 có thể đạt được sự thuyên giảm bệnh tiểu đường tuýp 2, chỉ số HbA1c (đường huyết trung bình 2-3 tháng) duy trì dưới 6,5% (hoặc 48 mmol/mol) trong ít nhất ba tháng mà không cần sử dụng bất kỳ loại thuốc hạ đường huyết nào.

Những cách phổ biến nhất mà mọi người đạt được điều này thường là thông qua việc giảm cân đáng kể, thay đổi chế độ ăn uống rất nghiêm ngặt. Tuy nhiên là không phải ai mắc bệnh tiểu đường tuýp 2 cũng có thể đạt được sự thuyên giảm. Trong tất cả các nghiên cứu về thay đổi chế độ ăn uống chuyên sâu, chỉ một phần nhỏ (chưa đến một nửa) số người tham gia có thể thuyên giảm bệnh sau một năm.

Thuyên giảm không có nghĩa là bệnh tiểu đường tuýp 2 đã được chữa khỏi hoàn toàn hoặc “đảo ngược” – nó chỉ đơn giản có nghĩa là bệnh nhân có lượng đường trong máu thấp hơn mức chẩn đoán tiểu đường tuýp 2 mà không cần thuốc. Những người đạt được sự thuyên giảm cần tiếp tục theo dõi tình trạng đường huyết định kỳ (ít nhất mỗi năm một lần) và duy trì các cuộc kiểm tra sức khỏe hàng năm. Việc theo dõi liên tục là cần thiết vì ngay cả trong giai đoạn thuyên giảm, một số tổn thương mạch máu lớn và mạch máu nhỏ có thể đã bắt đầu và có nguy cơ dẫn đến biến chứng lâu dài.

Những người mắc bệnh tiểu đường tuýp 2 mong muốn đạt được sự thuyên giảm cần phải tham khảo ý kiến và làm việc chặt chẽ với đội ngũ chăm sóc sức khỏe bệnh tiểu đường (bác sĩ, chuyên gia dinh dưỡng, chuyên gia vận động). Bởi vì những thay đổi mạnh mẽ về chế độ ăn uống và cân nặng cần được kiểm soát, theo dõi và hỗ trợ cẩn thận để đảm bảo an toàn và hiệu quả.

Lợi ích sức khỏe của việc giảm cân và giảm HbA1c là rất đáng kể ngay cả khi bệnh không thuyên giảm, vì những lợi ích này làm giảm nguy cơ phát triển các biến chứng liên quan đến bệnh tiểu đường và có thể dẫn đến việc giảm hoặc ngừng sử dụng thuốc hạ đường huyết.